Guerilla Governance

Mensen maken wel eens fouten tijdens het autorijden. Zo draaien ze soms aan hun stuur op een moment dat dit niet zo handig is. Ik stel een nieuw beveiligingssysteem voor: op het moment dat je aan je stuurt draait stuurt een computer in je auto een e-mail naar zes onafhankelijke commissies die beoordelen of het een goed idee is om inderdaad deze stuurbeweging te maken. Niet gelijktijdig overigens; de e-mail wordt pas naar de volgende commissie gestuurd als de vorige heeft gereageerd. Pas als iedereen akkoord is, zal de stuurbeweging worden doorgegeven aan de voorwielen. Goed idee?

Wat krijg je als je een dergelijk beveiligingssysteem in je auto inbouwt? De enige manier om ergens te komen met zo min mogelijk ongelukken is tergend langzaam rijden. Het lijkt een absurd idee, maar het is dé manier waarop we de sturing van een organisatie neigen in te richten. Die sturing, vaak aangeduid als governance, is weliswaar degelijk, maar niet bepaald vlot. De besturing van processen is een proces op zich geworden.
Het is kenmerkend voor grote organisaties die eigenlijk te groot zijn geworden om te besturen in een snelle wereld. Flexibel reageren op een veranderende omgeving is vrijwel onmogelijk geworden. En dat terwijl er, om de analogie maar even door te trekken, soms onverwachts een kind oversteekt of aan de weg wordt gewerkt.

De hoofdvraag is: hoe krijg je iets groots in beweging? Eeuwenlange oorlogvoeringen wereldwijd leren ons dat er twee opties zijn: met iets nog groters of met asymmetrische oorlogvoering, waarbij een kleine partij een grote bestrijdt door inzet van haar grootste wapens; betrokkenheid en flexibiliteit.

Bimodal governance

Ik stel een tweesporen aanpak voor. Dat is niet nieuw, echter: in de meeste twee sporen aanpakken is ‘governance’ het ene spoor en ‘agile’ het andere. Maar waarom zou governance zich niet langs twee sporen bewegen? Wellicht in lijn met de bimodal IT benadering, een bimodal governance benadering. De stabiele/systematische/geborgde aanpak kennen we; de klassieke governance. De andere laat zich beter omschrijven als ‘guerilla governance’; een flexibele, pragmatische en menselijke benadering van het onderwerp. Een voorwaarde voor een guerilla aanpak, zo leren we in de krijgswetenschap, is een moeilijk begaanbaar gebied. Een definitie die op grote, complexe, politieke organisaties in zekere zin wel van toepassing is. Wat we ook weten is dat argumenten vaak niet worden gewogen op inhoud, maar op basis van hoeveel mensen de argumenten kennen. Waar klassieke governance zich beperkt tot het publiceren van beleid, vraagt de guerilla-aanpak een communicatiestrategie die gericht is op verleiding en verbinding.

De hoofden en de harten

Op hoeveel passie en enthousiasme kan klassieke governance rekenen in een organisatie? Wie heeft er een warm gevoel bij de Belastingdienst? Inderdaad, leuker kunnen we het niet maken… Het succes van je governance wordt uiteindelijk altijd bepaald door menselijk gedrag. Waar het bij klassieke governance ontbreekt aan intrinsieke motivatie en men communiceert in termen als plicht, verbod en audit, nestelt Guerilla Governance zich in de hoofden en de harten van de mensen. Met het vocabulaire van de strijder met woorden als belang, waarde en ambitie.

Voor de troepen uit

Beleid is zelden revolutionair. Je kunt dus prima anticiperen op beleid; beleid uitvoeren voor het klaar is. Daarmee creëer je een kans om beleid al te toetsen aan de praktijk voor het geformaliseerd is. Bovendien is de implementatie al in gang gezet op het moment dat het wordt afgehamerd. Als je de guerilla-activiteiten in lijn houdt met het (te verwachten) beleid, dan wordt het beleid meer een bekrachtiging van dat wat werkt, dan een theoretisch startpunt van een implementatie-uitdaging.

De kracht zit in de combi

Iedereen is het er over eens dat de wereld verandert richting flexibele inzet en snelle adoptie van technologie en de ontwikkeling van data als ‘key asset’ van een organisatie. De governancestructuren zullen daar logischerwijs in mee moeten. Wanneer de klassieke governance een raamwerk biedt en zorgt voor eenheid van taal, kunnen de innovatieve guerilla-activiteiten hier prima worden ingebed.

Klassieke governance is het terrein van academische, blauwe systeemdenkers en generaals. Guerilla governance is het domein van visionairs, pragmatici en charmeurs. Gevoel voor humor is een pré.