Innoveren in de zorg: een dicht-bij-mijn-bed-show

Digitale innovatie in de zorg is meer dan een EPD of een patiëntenportaal: er zijn tal van kansen en mogelijkheden. Innoveren wordt vaak gezien als ‘iets dat moet’, maar ik heb ervaren dat innoveren vooral heel leuk en patiëntgericht kan zijn. Maar hoe moet dit? Hoe kan je in een sector waar ‘evidence based practice’ de norm is zorgen voor vernieuwing en verandering? En hoe kom je tot die ene oplossing die echt het verschil kan maken? Kortom: hoe maak je betere zorg?

Voor mijn thesis voor de master ‘Digitale Innovatie in Zorg en Welzijn’ heb ik antwoorden gevonden op deze vragen (toen al een Zorgverbeteraar in de dop). Een halfjaar waren de verpleegafdelingen Hematologie en Cardiologie in het UMCG het speelveld voor dit onderzoek, wat ik uitvoerde volgens de principes van Design Science Research (DSR). DSR onderscheidt zich van andere, klassiekere vormen van onderzoek door zich te richten op het ontwerpen van oplossingen en, door een iteratief proces, te leren van het gebruik hiervan.

Zoeken naar de vraag achter de vraag

Als de aanleiding bekend is, moet de essentie van het probleem duidelijk worden. Welke factoren zijn hierop van invloed? Wat is de vraag achter de vraag? Het is hierbij belangrijk nog niet stil te staan bij de vraag hóe het moet worden opgelost, dat komt later wel.

Voor mijn onderzoek heb ik met tal van patiënten gesproken en vele malen de afdelingen geobserveerd. Zowel hematologie- als cardiologiepatiënten mochten de afdeling niet verlaten en waren gebonden aan de mogelijkheden die op de afdeling geboden werden. Uit behoefteanalyse bleek dat patiënten niet op de hoogte zijn van het belang van bewegen tijdens hun ziekenhuisopname en ook geen inhoudelijke voorlichting hierover krijgen. Hierdoor waren zij niet gemotiveerd om actief naar bewegingsvormen te zoeken.

Samen kom je verder

Toen de situatie gedetailleerd in kaart was gebracht, kon er gezocht worden naar een oplossing. Innoveren is veranderen en vernieuwen, maar het wiel hoeft niet opnieuw uitgevonden te worden. In samenwerking met patiënten, verpleegkundigen, artsen, fysiotherapeuten en onderzoekers en op basis van literatuurstudies heb ik uiteindelijk een ontwerpvoorstel voor een tool ontwikkeld. Door iteratief te werken op basis van verschillende methodes vanuit DSR, bleven patiënt en zorgverlener beiden betrokken en werd het ontwerp constant getest en ‘bijgeschaafd’. Dit resulteerde uiteindelijk in een voorstel voor een app die passende, veilige informatie geeft over bewegen tijdens een klinische opname en interactie biedt voor patiënten, op basis van hun eigen voorkeuren.

Maar werkt het dan ook?

Voor de meeste innovaties geldt dat dit iets nieuws of anders is: een product, een proces of een werkwijze. Voor de doeltreffendheid van iets nieuws is niet meteen hard bewijs, dat moet nog onderzocht worden. In het geval van dit onderzoek denk ik dat het zeer aannemelijk is dat de app patiënten echt gaat motiveren, omdat deze volledig is ingericht op behoeftes van patiënten op basis van kennis en ervaringen uit de praktijk. Echter, een grootschalige effectstudie heeft nog niet plaatsgevonden.

Digitale innovatie = betere zorg?

Nee, digitale innovatie staat niet automatisch gelijk aan betere zorg. Maar het kritisch onderzoeken van de situatie, de vraag achter de vraag formuleren en samenwerken voor een passende oplossing, is een goed begin. En een geslaagd project = betere zorg. En laat dat nou net zijn wat wij willen bereiken, hier bij de Zorgverbeteraars.

Wil jij ook ervaren dat innoveren meer is dan ‘iets dat moet’ en ben je benieuwd naar de mogelijkheden en kansen die hierdoor ontstaan? Bel ons dan even, dan drinken we graag koffie met je.