Digitale Vochtbalans...
zorgt voor betere en efficiëntere zorg
Het Martini Ziekenhuis in Groningen heeft vorig jaar de vochtbalans van patiënten gedigitaliseerd. Artsen en verpleegkundigen beschikken hiermee altijd over actuele vochtbalans-data van hun patiënten. Het nieuwe systeem werkt voor iedereen, overal in het ziekenhuis, op dezelfde manier.
In veel ziekenhuizen wordt nog handmatig, op papier bijgehouden wat een patiënt aan vocht krijgt toegediend of kwijtraakt. Die gegevens worden vaak later overgetypt in het EPD en bij elkaar opgeteld. En dat betekent dat er overdag geen actuele data beschikbaar is terwijl er legio diagnoses en ziektebeelden zijn waarbij het bijhouden van een vochtbalans van (levens)belang is. “Specialisten sturen mede op een juiste vochtbalans”, zegt longarts Henk Kramer. “Elk specialisme heeft een eigen focus op wat in de data belangrijk is en registreert dat in de praktijk ook anders. Dat maakt het onoverzichtelijk, zeker als patiënten tussen afdelingen verplaatst worden.”
Kramer nam destijds als voorzitter van de medische staf van het Martini Ziekenhuis samen met de verpleegkundige staf het initiatief tot het digitaliseren van de vochtbalans. “We werkten samen met de ICT-afdeling en Zorgverbeteraars aan één balans waarin alle items staan die voor een vochtbalans van belang zijn en ook ieder moment actueel zijn.” Steven Bijlholt, lid van het kernteam van de verpleegkundige staf: “We keken naar de ‘best practices’. Welke afdelingen hebben werkafspraken en registratiewijzen het best op orde? Die mensen haalden we bij elkaar. We gaven aan wat inhoudelijk slim en handig is en de applicatiebeheerders ontwikkelden vervolgens een systeem dat ziekenhuis-breed op dezelfde wijze werkt. Een speciale commissie bekijkt en valideert nieuwe producten en verwerkt die daarna in het digitale systeem. Er is maar één manier van registreren en aan een registratie zijn meerdere eigenschappen gekoppeld. Zo is er bijvoorbeeld maar één item ‘melk’ waar dit er voorheen tientallen waren. Maar aan dat item zijn ook eiwitten, koolhydraten en volume gekoppeld, dus er worden direct meerdere balansen gevuld. Het systeem is heel slim ingericht. Het is een enorme vooruitgang op het gebied van eenduidige data.”
De digitale vochtbalans is inmiddels onderdeel van het Elektronisch Patiënten Dossier. Alle afdelingen registreren intake van vocht en de streefwaarden, onderverdeeld naar categorieën als per os, drains, maagsondes, CAD, ureter-katheter etc. op dezelfde manier. De data wordt ook overal in het ziekenhuis op dezelfde wijze geïnterpreteerd. Urologie-verpleegkundige Liesbeth Eisses is enthousiast en pakt er de gegevens van een blaaspatiënt bij. “Kijk hier staat alles overzichtelijk: deze blaasspoeling hangt nog steeds aan. Je hebt hier het spoelsysteem uit de blaas en daar is de staat van de nefrostomie-katheter. De uroloog wil ook weten hoe het daarmee is. Loopt het, produceert het? Dat registreert hij dus prima. Je kunt ook zien dat er op de IC een snellere frequentie is en dat het hier op de afdeling een groter interval kent. We hoeven bijna niks meer aan de dokter te vertellen over de vochtbalans want hij kan het zelf in het EPD zien. Het is ook fijn dat alle digitale informatie goed te lezen is. Dan hoeven we geen haastig opgeschreven krabbels te interpreteren.” Tijdens de visites wordt nieuwe informatie via het medische en verpleegkundige EPD automatisch zichtbaar in het vochtbalans-dossier van de voedingsmedewerkers. Bijlholt: “De balans is altijd ‘real time’ en een groot voordeel daarvan is dat de verpleging direct ziet wanneer een patiënt ‘ontslag-waardig’ wordt. In het systeem stelt de specialist namelijk ook wanneer een verpleegkundige een drain kan verwijderen. Als de drains eruit zijn en de patiënt loopt weer, kan de verpleegkundige die patiënt ook ontslaan. De verantwoordelijkheid blijft bij de specialist, maar die besteedt het als het ware uit aan de verpleegkundige. Dat kan omdat het dossier klopt en je doet wat de werkafspraak is. Daar willen we naartoe: professionalisering van de verpleging door eigenaarschap: nurse-driven zorg. Goed samenwerken met de specialisten en ziekenhuisbreed de zaken aan elkaar plakken op basis van standaardisatie in de dossiervoering. Daarin hebben we een belangrijke stap gezet en daar ben ik best trots op.”
Behalve in de nurse-driven zorg is de eenduidig geregistreerde data ook een belangrijke stap voorwaarts in value based health care, zegt Longarts Kramer. “Kwaliteit van zorg wordt meestal gedefinieerd als kwaliteit omhoog en kosten omlaag. Dat de kwaliteit van de zorg door deze digitalisering stijgt, is evident. Het kan ook kloppen dat de kosten dalen. Er wordt geregeld aanvullend, belastend en kostbaar onderzoek aangevraagd als er geen actuele vochtbalans-data beschikbaar is. Voor een specialist die niet vaak op de OK komt, is wat er daar precies gebeurt altijd een soort ‘black box’ geweest. Heeft de patiënt een infuus gehad? Wat heeft de thoraxdrain de afgelopen uren geproduceerd? Wat is de productie vanuit maagsondes, CAD’s of ureterkatheters? Het is van belang om dat goed voor de bril te hebben. Ik denk zelfs dat je invasief ingrijpen kunt besparen als je een goed beeld hebt van de vochtbalans.” Anesthesioloog Rolf Nijveen beaamt de woorden van Kramer: “Het risico op aspiratie bij sedatie en intubatie is belangrijk. Als je een aspiratie voorkomt, heb je al heel wat in de kosten voorkomen. Als nu iemand op de Spoed Eisende Hulp met bloedverlies binnenkomt, wordt daar geregistreerd welke handelingen zijn verricht en wat er eventueel aan vocht, medicatie of pijnstilling is toegediend. Als die patiënt wordt doorgeschoven naar de OK zie ik de data direct. Pijnstilling bijvoorbeeld is belangrijk. Wij moeten ons plan aanpassen aan wat en hoeveel er op de SEH al is toegediend. Als je iets geeft wat een patiënt een uur geleden ook heeft gehad, ben je aan het over-doseren. Dat wil je niet. Of iemand nuchter is, is eveneens belangrijk voor hoe wij de anesthesie gaan verzorgen.” Kramer: “Verwijdering van drains en katheters is vaak voorwaardelijk voor ontslag, maar ze worden pas verwijderd als de 24-uursproductie onder een bepaalde grens ligt. Als die gegevens niet actueel inzichtelijk zijn, leidt dat gemakkelijk tot een dagje extra in een ziekenhuisbed. Voorheen bespraken we dit allemaal met elkaar. Maar nu het netjes is geregistreerd, scheelt dat heel veel overleg. Dit systeem maakt het voor iedereen precies inzichtelijk en men kan daar direct naar handelen. Ik denk dat ik gerust kan stellen dat we door de digitalisering van de vochtbalans een grote slag geslagen hebben in meer efficiënte en kwalitatief betere zorg.”
