03-05-2021
De ziekenhuisbesturen in Groningen en Drenthe spraken anderhalf jaar geleden af om uit te zoeken wat er nodig is om patiëntendata digitaal beschikbaar te maken, voor zowel zorg binnen als buiten het ziekenhuis. Tijdens een ‘connectathon’ legden zorgprofessionals en ICT-specialisten de basis voor een regionale zorgviewer een technisch systeem waarin noodzakelijke patiëntendata uit verschillende bronnen samenkomt. De noordelijke regio loopt hier landelijk mee voorop.
“De cliënt staat centraal, niet het systeem”
De kartrekker van de noordelijke samenwerking is Chief Medical Information Officer (CMIO) van het UMCG, Marc Seelen. “We slaan een brug tussen de zorg en de ICT. We hebben inmiddels het RIVO-Noord opgericht, dat is het Regionaal informatievoorzieningsoverleg Noord-Nederland. Daarin zitten we met medisch specialisten, huisartsen, de acute zorg, de ouderenzorg, en ICT’ers uit de zorg gezamenlijk om tafel. Tijdens zo’n connectathon blijkt direct hoe belangrijk die multidisciplinaire samenwerking is.”
De centrale vraag bij de connectathon was: als je als zorgverlener iets voor je patiënt wilt betekenen, wat heb je dan nodig aan informatie en hoe? Seelen: “Het is heel belangrijk om niet te kijken vanuit een beschikbaar technisch product, maar uit te gaan van wat de patiënt nodig heeft. De patiënt staat centraal, niet het systeem. De droom is om tot een overkoepelende informatievoorziening te komen die bij alle technische systemen van de verschillende zorginstellingen past.”
Het lukte de deelnemers om een prototype zorgviewer te ontwikkelen waarop de patiëntendata vanuit verschillende bronnen samenkomt, zodat alle betrokken zorgprofessionals met één druk op de knop de relevante data kunnen inzien. Seelen: “Deze viewer is een grote eerste stap. Een volgende stap is dat zorgprofessionals kunnen ‘inpluggen’ op het systeem om informatie toe te voegen. Dat moet dan wel eenduidig, volgens de FHIR-richtlijnen, een internationale standaard voor gegevensuitwisseling binnen zorginstellingen. Dat traject is niet eenvoudig, maar het gaat lukken. Cruciaal is wel dat we de regie blijven houden over alle initiatieven op dit gebied. Andere regio’s maken dezelfde ontwikkeling door als wij. Maar we overleggen met de verschillende zorgregio’s en weten waar iedereen mee bezig is. Zo zorgen we ervoor dat alle zorgorganisaties in Nederland volgens dezelfde FHIR-standaarden werken. Bij de connectathon hebben we een belangrijke stap gezet. Het is de enige manier om verdere digitalisering van de gegevensuitwisseling goed aan te pakken: stapje voor stapje.”
Een van de mede organisatoren van de connectathon was dHealth. dHealth is een proeftuin die is opgezet om digitale zorginnovaties te helpen ontwikkelen en naar de markt te brengen. dHealth biedt zowel een digitaal als een reallife platform waar devices en applicaties voor zorgprocessen getest kunnen worden. Zo wil dHealth de zorgmarkt voor ondernemers beter toegankelijk maken. “Het is een groeimarkt”, zegt directeur Bart Scheerder. “De pandemie lijkt de zorgmarkt het noodzakelijke zetje te hebben gegeven voor de digitale transformatie. Er is vanuit de markt in korte tijd veel meer animo ontstaan voor innovatieve digitale producten.”
Scheerder kijkt met voldoening terug op de connectathon. “We hebben geholpen die patiënt-viewer te bouwen. Voor ons was het een uitdaging om het bouwen van de gewenste infrastructuur te faciliteren. Met de architectuur van deze viewer is vooral rekening gehouden dat het in principe schaalbaar moet zijn richting ICT-systemen van alle zorginstellingen. Dat is een voorwaarde.”
De viewer maakt inzichtelijk welke informatie er van een patiënt bestaat bij de verschillende partners in de zorgketen. Sommige data is vooral voor de behandelaars relevant maar sommige data ook voor de patiënt zelf. “Door de patiënt-viewer gebruik te laten maken van de FHIR standaarden kan data in beginsel goed uitgewisseld worden tussen systemen maar ook gekoppeld worden aan een PGO, een Persoonlijke Gezondheids Omgeving, als de patiënt die heeft. Niet alle gegevens hoeven daar echter direct in te worden gebracht. Er wordt bijvoorbeeld uitgebreide medische beeldvorming gedaan maar die beelden zijn niet zomaar op elke computer leesbaar en hebben vooral een functie voor de behandelaars. We onderscheiden daarin dus eigenlijk twee stromen, daar moeten we een goed model in vinden.”
De vakgroep ICT Recht van de Universiteit van Groningen is ook partner in dHealth. Scheerder: “Deze tijd biedt kansen om digitale gegevensuitwisseling verder te professionaliseren én te verbreden. Het gaat niet meer alleen om het digitaliseren van wat je eerst alleen op papier had. Teleconsulting bijvoorbeeld wordt steeds belangrijker. Wij moeten leren hoe een patiënt het best via het beeldscherm contact met de arts kan en wil hebben, en andersom. Nu de zorg op afstand steeds meer onderdeel wordt van de routines wordt de vraag naar extra mogelijkheden ook steeds groter. Hoe kunnen we bijvoorbeeld het beste een bloeddruk of hartslag meten op afstand, hoe organiseren we dat? Welke innovatieve oplossingen hebben we daarvoor nodig. Het is maar een voorbeeld maar zo zijn er nog vele uitdagingen.”
“Het was een soort snelkookpan”
Technisch projectleider Arnold Zijlstra zette de architectuur neer om de viewers te maken. “Ik ben heel tevreden! We hebben in relatief korte tijd met elkaar iets heel moois neergezet. Daarbij zaten omstandigheden van deze tijd niet mee en verliep de connectathon volledig digitaal. Iedereen zat dus op afstand en velen kenden elkaar helemaal niet. Dat maakt het ingewikkeld.”
Er werd gewerkt met het voorbeeld van een patiënt die een hartklepingreep moest ondergaan. Fictieve data, geënt op een reële situatie. “Zo’n patiënt wordt eerst een aantal keren doorverwezen tot hij uiteindelijke geopereerd wordt”, zegt Zijlstra. “Dat geeft een accurate weergave van hoe de data-uitwisseling tussen zorginstellingen nu gaat.” Zijlstra koos ervoor de connectathon in twee delen te splitsen. “We startten met een interactieve ontwerpsessie met de eindgebruikers en daarna startte de bouwsessie met de ontwikkelaars. Een goede voorbereiding was cruciaal. Alle deelnemers hadden tevoren nagedacht over hun wensen en doelen. Ze moesten natuurlijk technische toegang hebben tot de werkomgeving zodat ze alvast wat konden oefenen. Dat hebben we tevoren geregeld dus op de dag van de connectathon konden we direct aan de slag.”
Het werd uiteindelijk een wedstrijdje wie de beste viewer kon maken. Zijlstra: “Een groepje maakte een viewer meer toepasbaar voor medewerkers van de zorgadministratie, een andere groep maakte er eentje specifiek voor cardiologen. Een jury bekeek de toepasbaarheid en gebruiksvriendelijkheid. Eigenlijk was er geen echte winnaar, want iedereen heeft er op zijn eigen aspecten iets heel moois van gemaakt. Het was een soort snelkookpan waar uiteindelijk een prima viewer uitkwam voor die fictieve hartpatiënt. Maar de techniek is prima geschikt om in te zetten voor andere zorgvelden. Hier kunnen we echt mee verder.”
“Goede data-infrastructuur is zó belangrijk.”
De data voor de fictieve hartpatiënt was aangedragen door HartNet, een samenwerkingsverband van meerdere ziekenhuizen en huisartsen in Groningen en Drenthe dat erop is gericht de zorg voor hartpatiënten in de noordelijke regio te verbeteren. Cardioloog en HartNet-initiatiefnemer Michiel Rienstra ziet grote voordelen bij een viewer die de informatie van alle instellingen met elkaar verbindt. “Zo’n patiënt met hartklepproblemen gaat in de praktijk van de huisarts naar een ziekenhuis en dan naar een gespecialiseerd ziekenhuis voor de ingreep en vervolgens weer terug. In zo’n proces gaat een hoop patiëntendata heen en weer. De afdeling Cardiologie van het UMCG is daarvan één schakel. Ik moet weten wat er in de ziekenhuizen om me heen is gebeurd qua diagnostiek en behandeling. Nu gaat de data-uitwisseling nog ‘old school’. E-mails en soms zelf faxen worden heen en weer gestuurd en er werd veel dubbele diagnostiek gedaan. Dat laatste is met HartNet gestopt maar daarmee is data-uitwisseling nog belangrijker geworden. Een goede data-infrastructuur is essentieel. Beeldmateriaal en verslagen moet je uniform beschikbaar maken, makkelijk kunnen delen en in elkaars EPD kunnen ‘schieten’.”
Wij maken graag dingen beter.
Meer over Zorgverbeteraars
