Grip op werkdruk op Spoedeisende Hulp

De Spoedeisende Hulpen (SEH) van het gefuseerde Dijklander Ziekenhuis in Hoorn en Purmerend onderscheiden zich van elk ander ziekenhuis in Nederland. Er wordt gewerkt met de Jones-Depency Tool (JDT), een gevalideerd scoringsmodel dat de zorgzwaarte van een patiënt meet en dus inzicht geeft in de feitelijke werkbelasting van het personeel. SEH-arts Vincent Rietveld en Philip Vriend, teamleider van de verpleegkundigen, zijn warm pleitbezorgers van de methodiek.

De teampost van de SEH in het Dijklander Ziekenhuis in Hoorn ziet er op het eerste gezicht uit als die in alle andere ziekenhuizen: dienstdoende verpleegkundigen en artsen lopen in en uit, doen een overdracht, maken gauw een grapje en vliegen weer uit over de afdeling. Veel tijd is er zelden, want ook daarin verschilt het Dijklander niet van de rest: de werkdruk op de afdeling is hoog, evenals het personeelstekort.

‘Net als in andere ziekenhuizen roepen wij hier ook steeds: het is te druk, het is te druk. Maar dat riepen we 25 jaar geleden ook al’, zegt Philip Vriend, routinier en huidig teamleider van de verpleegkundigen. ‘Dat roepen is voor een groot deel gebaseerd op beleving, een emotie: we erváren dat het steeds drukker wordt. Met de JDT hebben we een instrument in huis dat daadwerkelijk aantoont hoeveel zorg patiënten nodig hebben.’

Jones Depency Tool
De Jones Depency Tool, zoals de van oorsprong Britse methode heet, is een gevalideerde methode om de zorgzwaarte van een patiënt te meten. Dat gebeurt als volgt: elke patiënt wordt bij binnenkomst gescoord op zes variabelen.
In het kort zijn dat communicatie, ademhaling, mobiliteit, eet- en drinkgedrag, veiligheid voor de omgeving en de triage, die aangeeft hoe levensbedreigend een situatie is. Iedereen scoort één, twee of drie punten op elk van de zes parameters, afhankelijk van de ernst van de situatie. Patiënten krijgen dus minimaal zes en maximaal achttien punten. Ook voor het personeel is een score bepaald. Een ervaren verpleegkundige kan maximaal dertig punten werkbelasting aan.

In veel ziekenhuizen worden soortgelijke analyses gedaan, echter wordt daar meestal gekeken naar het aantal patiënten. Dat geeft een minder goed beeld. Eén hele complexe patiënt kan immers meer werk zijn dan drie eenvoudige patiënten. De Jones-score geeft een veel accurater beeld omdat deze rekening houdt met de zorgzwaarte per patiënt.

Jones 2.0
‘Voorheen gaf de Jones een totaalaantal punten aan’, zegt Vriend. ‘Dan liepen we met 150 punten in het rood en tegen een stop op de afdeling aan.’ Maar waar ‘in het rood lopen’ overdag gebeurt bij een bezetting van vijf verpleegkundigen die 150 punten zorg aankunnen, is de rode grens ’s nachts met een bezetting van twee verpleegkundige en dus minder slagkracht natuurlijk veel eerder bereikt, namelijk bij 60 punten. ‘Dus hebben we de Jones doorontwikkeld tot een soort Jones 2.0’, zegt Vriend. ‘Het metertje geeft nu de verhouding tussen de totale zorgzwaarte en de slagkracht van de daadwerkelijk aanwezige verpleegkundigen aan in procenten.’ Om dit voor elkaar te krijgen heeft het ziekenhuis veel gehad aan ChipSoft en de begeleiding van Zorgverbeteraars. Vriend: ‘Jonas ‘Jones’ Rubrech van Zorgverbeteraars heeft eigenlijk de vertaalslag gemaakt van ons naar ChipSoft. Hij heeft van alles berekend en op papier gezet wat wij wilden. Waarna hij als het ware tegen ChipSoft heeft gezegd: als je het systeem op deze manier inricht, dan werkt het. En het werkt heel goed.’ De inrichting in HiX is bovendien zo herontworpen dat deze nu generiek toepasbaar is in alle HiX- ziekenhuizen. Tijdens het implementatietraject is dit ontwerp dan ook onderdeel geworden van de standaard content van ChipSoft.

Werkdruk vs. werkplezier
Naast de Jones, die de werkbelasting afzet tegen de slagkracht, krijgt ook de ervaren werkdruk
in het ziekenhuis een gezicht. Letterlijk in dit geval, want artsen en verpleegkundigen op de SEH in het Dijklander geven na elke dienst aan hoe ze hun werkdag hebben beleefd door op een whiteboard een gele, groene of rode smiley te plakken. Met daarbij een korte schriftelijke toelichting: de tips en de tops. En wat blijkt? Een rode smiley is bijna altijd een rode Jones. Anders gezegd: de werkdrukbeleving komt overeen met de veel objectievere meting van de werkbelasting van de Jones. Waarmee de Jones uitwijst wat de heren en hun collega’s al lang ‘weten’: dat niet het aantal patiënten exponentieel toeneemt, want deze stijging is maar licht, maar dat de groei zit in het aantal (oudere) patiënten dat hoog-complexe zorg nodig heeft.

Hiermee helpt de Jones niet alleen de zorg aan patiënten te verbeteren en het personeel te beschermen, maar ook de toenemende werklast overtuigend aan te kaarten bij de Raad van Bestuur. ‘De Jones is een onderbouwing van de ervaren werkdruk’, zegt Vriend.

Het bord met de smileys siert sinds drie jaar de gang de SEH, tot volle tevredenheid. Vriend: ‘Mensen vinden het al gauw kinderachtig. Maar hier worden dingen zo wel gedropt en opgelost. We maken bespreekbaar waar mensen mee zitten en kunnen met elkaar reflecteren op: hoe heb ik nou de afgelopen dienst of diensten ervaren? Dat is heel waardevol. Daarom zijn we ook aan het nadenken of we iets soortgelijks met patiënten kunnen doen. Het is voorstelbaar dat de werkdruk niet alleen van invloed is op het werkplezier van onze medewerkers, maar ook op de tevredenheid van onze patiënten.’